کاوش موضوع ارجاع
صفحه اصلی
ارجاع
ارجاع در زبانشناسی یعنی حالتی در جملهها که درک معنای یک عنصر متنی با مراجعه به عناصر دیگر متن امکانپذیر میشود.
به عبارت دیگر، ارجاع در زبانشناسی یعنی وقتی برای فهمیدن معنی یک کلمه یا ضمیر، لازم است به جای دیگری در همان متن یا حتی بیرون از متن نگاه کنیم. مثلاً اگر بگوییم «علی آمد. او خسته بود»، کلمهٔ «او» به «علی» برمیگردد و بدون جملهٔ اول، معنیاش کامل نمیشود. این را ارجاع درونمتنی میگویند، چون مرجعش داخل همان متن است. ارجاع درونمتنی دو حالت دارد: پیشمرجع که اول اسم میآید و بعد ضمیرش (مثل مثال «علی… او»)، و پسمرجع که اول ضمیر میآید و بعد مرجعش مشخص میشود (مثل «وقتی او آمد، علی خسته بود»). این ارجاعها میتوانند شخصی باشند (با ضمایر شخصی)، اشارهای باشند (اشاره به مکان یا فاصله)، یا مقایسهای باشند (بر اساس شباهت یا همانندی).
نوع دیگر ارجاع، ارجاع برونمتنی است که برای فهمش باید اطلاعاتی بیرون از متن داشته باشیم. مثلاً اگر وسط حیاط مدرسه بگویند «مدیر آمد»، همه میدانند منظور مدیر همان مدرسه است، حتی اگر در متن قبلی معرفی نشده باشد. گاهی این ارجاعها هممرجعاند؛ یعنی یک عبارت کلی مثل «ملکه» در بافت خاص معنی دقیق پیدا میکند، ولی بدون آن بافت نمیدانیم کدام ملکه است.
عمده ارجاعات را ضمایر شخصی، ملکی، اشارهای و صفات ملکی تشکیل میدهند.
برای نمونه در این متن (۲۵۵: گلشیری، ۱۳۸۰):
«مینشینم توی تختم و به او نگاه میکنم، آن قدر که چشمم تار میشود، یا به اشک مینشیند طوری که فکر میکنم نیستش، آن تکه گوشت کوچک من آنقدر کوچک شده است که پاک محو شده، مثل انگشت کوچک پای همه آدمها.»
در اینجا، ضمیر «ش» و «او» به نهاد محذوف برمیگردد و مرجع در بافت بعدی داستان میآید که همان تکه گوشت زائد است. به واسطه این شگرد، خواننده کنجکاو میشود تا ادامه متن را برای دریافت چیستی مرجع بخواند. ارجاع به معنی اطلاع دادن به صورت رسمی استفاده نمیشود... بیشتر در ویکی پدیا